Tuvalet eğitimi 2 yaş civarında, daha çok çocuğun iki yaşını biraz geçmesinin tavsiye edildiği dönemde, zamanlamanın yanında, bazı doğrulara dikkat ederek gerçekleşmesi beklenen doğal bir süreçtir. Olması gerekenin yani asıl çocuğun hazır olmasının temel alınması gerekliliği yerine, bazen çevreden gelen aileyi hızlandıran sinyaller, telkinler olabilir. Bazen çocuk okula başlama sürecinde olabilir, bazen de okullar bu koşulu aileye sunuyor olabilir. Yine de tuvalet eğitiminin hazırlık aşamasında çocuğu ve süreci hızlandırıcı olmadan, ona gereğinden fazla bir yönlendirmede bulunmadan, konuyu evde bir mesele yapmadan, doğal akışta yaşatmakta fayda vardır. Anne tuvalet eğitimini desteklerken, fazla kontrol edici oluyorsa, sürekli hatırlatmalarla onu gereğinden çok yönlendiriyorsa, onda tepki oluşturma riskini de yükseltir. Oturmaya sabrı olmayan, iki yaş döneminde bezinden, hatta psikolojik olarak kakasından ayrılmak istemeyen bir çocuğa bunu hazır olmadan öğretmek doğru değildir. Eğitime başladıktan sonra geriye dönme iyi olmayacağı için, erken mi başladım şeklinde anne bu defa duygusal olarak arada kalır, geri adıma düşer ve bunlar tuvalet alışkanlığı edindirmeyi daha zorlaştırır. Daha olumsuz olabilecek bir sonuç da, çocuğun tepki oluşturması, anne ile çatışmaya girmesi ve tuvalete oturmayı reddetmesidir. Bu aynı zamanda bazen tuvaleti tutma, bırakmama olarak da kendini gösterir, fiziksel olarak ciddi kabızlık sorunlarının yanında, bir iç çatışma, psikolojik kaka tutma gibi durumlar beraber yaşanır. Doğru başlangıç için zamanlama özellikle tuvalet eğitiminin bu neticelere varmaması açısından çok önemlidir.

Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilmeli?

Çocuklar konuşmaya, kendilerini iyi ifade etmeye başladıktan sonra verilmesi uygun olan tuvalet eğitimi, çocukla konuşarak, diyalog ile, sağlıkla oluşturulan bir ortamda doğal bir süreç olmalıdır. Çocuk hiç hazır değilse konu kapatılıp bir süre beklenmelidir. Arada gözleyerek öğrenmesine fırsatlar yaratılmalı, 2-3 yaş arası bu dönemde annenin babanın örnek olması, beraber tuvalete gidilmesi sağlıklıdır. Ama çocuk eğitime uzaksa, üzerine bu anlamda da gidilmez, biraz ara verilir.

2 yaşını doldurmadan yaz geldi diye kolları erkenden sıvamak, çiş kaka dedi diye, tamam tuvaleti söylüyor, eğitime hazır gibi, yanlış çıkarımlarda bulunmak çok yaygın hatalardır. Çocuklarda tuvalet eğitimi sonbaharda hatta kışın da olsa olur. Çocuklar sonuçta genel kabul edilen pedagojik yaklaşımlarda 2 yaşını biraz geçtiklerinde buna rahat alışırlar. Çocuğun bedeni hakkında farkındalığının olması ve bunu dile getirmesi, kas gelişiminin ve oturma sabrının yeterliliği, bu olması gereken koşulların içindedir. Kendiliğinden giysisini indirip oturamayacağı, tutma kasının gelişmediği dönemde acelecilikle başlatmak süreci uzatır ve geri tepebilir. Çocuk bezini tekrar taktırmak ister. Buna ısrar ettiğinde ebeveyn çaresiz hisseder.

Gece tuvalet alışkanlığı da aynı şekilde aynı adımları uygulayarak kazandırılır, ama aynı zamanda aynı zaman paralelinde ilerlemesini beklemeye gerek yoktur. Geriden gelebilir. Gerektiği kadar destek vermenin ötesine gitmeden biraz destek olunabilir. Akşam sıvı alımını azaltılır. Kafa karışıklığı yaratmamak için bez takılmaz. Kendi kuru kalmayı başardığı ve gerektiğinde kalkıp tuvalete gittiği günler arada kazalar olarak sonunda gelir. Her çocuk ve her fiziksel durum farklılık gösterebilir.

Alkışlar ve Ödüller çok zaman uzun vadede işe yaramaz. Teşvik, şefkat, onay, kabul, olumlu mimik ve jestler dozunda tutulduğunda ilk başlangıç sürecinde destekler. Ödül, rüşvet, aşırı tezahürat dış uyarana çocuğu koşullandırdığı için farkındalığın gelişmesini engeller. Çocuğunuzla iletişiminizdeki gücü ve bu konudaki becerinizi birinci güç sayıp, bunu ödül ve rüşvetle mukayese etmemek gerekir. Psikolojik gelişimin sağlığı hakkında, uyku, yemek ve tuvalet konularındaki süreçler birer göstergedir. İlk ikisinin sakin normal geçtiği bebekte, tuvalet eğitiminin de normal geçeceğini öngörebiliriz. Annenin ilişki şeklinin endişeden olabildiğince arınmış olması, diğer gelişim konularında olduğu gibi burada da büyük oranda daha rahat tuvalet alışkanlığı kazandırma süreci sağlar…